O coche sobre o que escribín este martes no xornal (mércores no blog) ten máis historia. Porque o vehículo daba para reflexionar tamén sobre a soidade en que quedan as cousas que usamos cando as deixamos por un tempo: por exemplo, o coche nun aparcadoiro, o paraugas na casa dun amigo, as plantas no baño durante as vacacións… Non é unha idea orixinal, recoñézoo: un tal Hans Christian Andersen ensinounos hai 176 anos que hai obxectos inanimados que cobran vida cando os humanos non miramos.

E, escribindo sobre o que pode haber nun maleteiro, non podo esquecer outra referencia, desta volta televisiva: hai un episodio da mítica Alfred Hitchcock presenta no que un home mata a súa muller a agocha o cadáver dentro do maleteiro. E a policía párao varias veces… porque ten fundidos os focos traseiros.

Por suposto, os coches abandonados poden presentar dentro moitos cadáveres, non humanos nin animais (eses olen e alertan aos transeúntes), senón de vidas: libros, roupa, cousas esquecidas… Durante un tempo, hai case quince anos, diante da miña casa comezaron a amorearse coches destes, moitos deles xa sen matrícula. Pola zona hai moitos talleres mecánicos e din as malas linguas que hai quen os usa para obter recambios. Non sei se era o caso. O que si sei é que o día en que chegaron dunha empresa para facer as beirarrúas e arranxar toda a calzada, os seis coches abandonados desapareceron nuns minutos, arrancados por un dos talleres. Non puideran con eles un trío de aprendices de delincuentes, aos que vin unha noite dende a ventá intentando arrancalos todos: ningún tiña batería e acabáronse indo decepcionados e sen poder mover ni un.

O normal é que un coche destes remate desvalixado. Xusto despois de escribir o artigo do martes, descubrín que tamén lle tocara ao de San Lázaro. Non quedou nin a roupa, nin o libro para escoller nomes nin o colgante indio (dos de América) que pendía do retrovisor. A ver se cando comece a Liga queda algo del.

UN COCHE leva parado varios días (semanas?) no mesmo sitio do aparcadoiro do estadio de San Lázaro, en Santiago. O mércores, tirando de civismo, deume por anotar a matrícula para mirar se saía nunha desas webs de ‘axudámoste a recuperar o teu coche roubado’, que hai unhas cantas (e algunhas piden recompensa), pero non foi o caso. O vehículo, un dúas portas gris, ten roupa tirada no asento de atrás, onde tamén hai un libro para escoller nomes de bebé: é dicir, un deses que anuncia a proximidade dun acontecemento gozoso. Un coche así é todo un misterio para os curiosos coma min: pasaríalle algo ao dono? Morrería? Sairía pasear e non volveu, como eses vellos que se desorientan? Roubáronllo? Ou o propietario estará na cadea? Discorrendo sobre isto último, acórdome de ‘Límite: 48 horas’ (vina hai dúas semanas na tele), na que a personaxe de Eddie Murphy deixa no maleteiro do seu coche, mentres el cumpre condea, un maletín con cartos. Claro que, para maleteiros de cine, o que aparece no mítico comezo de ‘Sed de mal’, no que introducen unha bomba.

O coche de San Lázaro ten matrícula, xa digo, e as rodas non están rodeadas de herbas, o que significa que aínda lle falta para ser un residuo na rúa, listo para retirar. É, dicir, por agora, só é un coche (ben) aparcado, pretexto para un desvarío xornalístico sobre o que din de nós as cousas que usamos cando non as estamos utilizando.

ESTE mundo está sometido a una especie de ditadura da liña recta. Dinche que ese é o camiño máis curto entre dous puntos, obrigan a que sentes recto, a que escribas recto e a cousa chega ata a recomendación de que te comportes con rectitude na túa vida, concepto que vén significando honestidade, ou sexa, facer o co-rrecto. Porén, este mundo no que todo ten o seu contrario non sería o mesmo se non existisen as curvas, as retortas e, indo máis aló, o tortuoso, o torturado. Arte é tanto un cadro cheo de liñas rectas de Mondrian como a famosa cara torta e berrona de Munch. Un devece por transitar autopistas rectas que o leven cara ao seu destino, pero é probable que o coche que te leva apareza na publicidade rodando por complicadas estradas de montaña. Galicia está invadida de árbores de porte e tronco rectos, como piñeiros e eucaliptos, aínda que un dos principais símbolos rexionais é ese carballo que moitas veces, co paso dos anos, adopta torturadas formas, moi fotoxénicas. E, en fin, falan de vidas rectas, pero a literatura, o cine e a creación en xeral case non existirían se non fose polas vidas tortas, tortuosas e, moitas veces, torturadas nas que nos embarcamos ou que nos rodean. E, por suposto, como todo ten sempre a súa excepción, hai curvas a promocionar, como as dunha top-model,  e rectas das que é aconsellable fuxir, como as dun electroencefalograma. Non todo, en suma, é tan recto.

DE PEQUENO dicíanme que a mazá era unha das cousas máis sas que podía comer, fose a hora que fose; despois oín aquilo de “pola mañá, ouro; pola tarde, prata e pola noite mata” (refrán  que tamén teño visto aplicado a outras froitas), e máis tarde escoitei a algún dietista desaconsellar o consumo desta e doutras froitas pola noite, tanto polo longa que é a dixestión dalgunhas (o plátano é paradigmático) como polo azucre que levan. Como me gusta a froita pero non sempre teño forma de comela, decidín introducila na única comida que fago fixo todos os días, o almorzo. E este verán o fisio comentoume que algún estudo recente desaconsellaba tomar froita na primeira comida do día, e tamén censuraba os outros dous elementos cos que esperto: o café e o leite de vaca. E el engadiu, con moita retranca, que “iso é esta semana”. Seguro que se miro agora, atoparei algún estudo de, por exemplo, antonte que recomenda comer cen quilos de froita ao día para vivir mellor, e mañá sairá outro que sinala a relación directa entre o lupus de Greg e a inxesta de melón do Courel, e pasado haberá outro que insistirá nas bondades da soia (para min é mellor a solla) e o venres outro desmontará tal teoría, que atribuirá aos intereses do Goberno chinés. É reflexo da preocupación do ser humano por vivir mellor e, se se pode, máis: pasamos o día buscando o produto perfecto e máis san, soñando cunha panacea comestible. Leo nalgures que todo isto non é contraditorio, senón que é consecuencia de que cada día hai mellores medios técnicos para facer os estudos, e se hai vinte anos deducías que a mazá é mala a partir dunha análise con 120 persoas, agora podes dicir o contrario a partir dun experimento con 1.120. Así que ao final non sabes se instalar ou deseñar unha APP que che diga en cada minuto cal é a recomendación do día, ou learse a manta á cabeza e dicir como os vellos: “O que non mata, engorda” ou a variante “De algo hai que morrer”.

NALGUNHA web, alguén expresou, hai anos, o seu desexo de que as etiquetas dos champús tiveran máis texto. Era, segundo comentaba o que mo contou, o soño de alguén que le nese tempo morto que todos pasamos (con máis ou menos regularidade) sentados no inodoro, no que algún chama ‘o trono’. Así o denominaba alguén que coñecín, que aseguraba que acompañaba esa operación cun xornal e o primeiro cigarriño do día. Outros preferimos ler revistas, tanto porque o formato é máis manexable que o dun xornal como por un certo respecto cara aos teus colegas de profesión, aínda que hai xente que fai de todo nese momento: dicían que Luis XIV facía de ventre rodeado dos seus cortesáns, e disque Valdés, o porteiro do Barça nos últimos anos, gravou unha mensaxe en vídeo na que ao final se oe como tira da cisterna. Por suposto, mesmo alí chegaron as tablets e os móbiles, e ata hai circulando por internet un ouriñal con pantalla incorporada, para que os nenos se vaian afacendo a estar sempre conectados. Coñecín xente que tiña pequenas bibliotecas no baño, e, polo que me dixeron, o mesmo pasaba na casa dalgún exministro galego (non, ese non). Aínda que o mellor que vin nunca sobre lecturas no baño contábao José Luis Coll en ‘Sal y Pimienta’, revista predecesora de ‘El Jueves’, onde o finado humorista chanceaba con que el alí lía a Enciclopedia Británica. A Borges, adicto a esa obra, teríalle encantado sabelo.

NOTA: O título primixenio desta columna era ‘Ler na taza’, pero tropezou co Dicionario. E despois de escribilo, descubrín esta curiosa páxina de Facebook.

Cara a un futuro luminoso?

UNHA, exactamente unha felicitación de Nadal en papel recibín este ano. E chegoume daquela maneira: ía dentro dun sobre con outras para diversos membros da familia. Unha. Así que teño que darlle a razón ao meu veciño Luis, que hai un mes, cando escribín aquí sobre postais de Nadal, prognosticoume que os seus fillos (o maior anda polos seis ou sete anos) non van saber que é iso de mandar cartas en papel. Agora andan co debate da eliminación do servizo postal en Canadá e a súa remodelación no Reino Unido. Pero, volvendo ás felicitacións, a súa ausencia en papel non significa que non as recibira. De feito, mesmo penso que este ano enviáronme máis ca nunca: por Facebook, por Twitter, polo móbil e, sobre todo, por e-mail. E decátome de que se antes había practicamente un só tipo de felicitador, o que as enviaba polo Nadal, agora vanse configurando dous: o que as manda por esas datas e o que o fai polo cambio de ano. Podería pensarse que a felicitación antes do 24 é para o que ten un sentimento relixioso destas datas, mentres que o que envía bos desexos nos derradeiros días do ano (cando non o mesmo 31) ten un concepto máis profano ou declaradamente lúdico. Pero iso non é de todo exacto, porque hai outra posible explicación. Por exemplo, este ano, mandei a miña felicitación cibernética onte (un texto no que contrapoño o suspense do futuro e o pasado xa coñecido). Quere iso dicir que eu, que volvo a casa volvo polo Nadal, son un pagán declarado? Non, é que non tiven tempo antes. O tempo é quen máis ordena.

CÓNTOLLE a alguén de fóra que eu adoito facer a revisión ocular “polo San Froilán” e sorpréndese de que a referencia sexan as festas de Lugo e non, por exemplo, algo máis xenérico, como o outono, ou máis preciso, como o mes de outubro. Óscar, o do Oslo, enténdeme perfectamente: “É como se fose un referente temporal”. E o certo é que en Lugo cidade as cousas pasan normalmente xusto antes (poucas), durante (algunhas) ou despois (moitas) do San Froilán. Por exemplo, no meu edificio adoitan poñer a calefacción na semana seguinte ás festas, igual que en moitos outros. E algúns agardamos a que pasen as festas para poñer a cama de inverno: esas mantas, esas sabas térmicas ou, no meu caso, ese edredón nórdico que un deses tremendos estudos habituais asegura que causa fibrose pulmonar. As festas son como un fito anual para lembrar: no Domingo das Mozas do ano X couberon nesta mesa 34 comensais; no do ano Z coñecéronse os pais de Fulano… isto último é posible que fose usual en tempos nos que os mozos tiñan menos lugares para intimar. Así que non é de estrañar que mesmo os de fóra manteñan esas tradicións. Ata o ano pasado, o Nadal chegaba ás rúas de Lugo cando Pórtico e Carrefour decidían. Agora é Mercadona quen o fai: o luns pasado estaban poñendo os turróns e os polvoróns. Haberá que crear un intervalo temporal, como un fito no calendario, que podería ser Lugo A.F. (antes de San Froilán) ou D.F. (despois).

Volvendo sobre os paraugas, o da vida propia, “allea aos humanos”, sobre a que escribía este martes, está baseado na historia nun paraugas da muralla de Lugo (daqueles azuis da campaña ‘Muralla ya’, para conseguir a declaración como Patrimonio da Humanidade) que un día levei a unha cea e que, ao ir recollelo, non estaba. No seu lugar había un, tamén azul, de Caixa Galicia, que foi o que me levei. Varias mañás despois, saín co de Caixa Galicia á rúa, entrei nun comercio, creo que da Praza de Santo Domingo, deixeino no paraugueiro, e cando volvín por el, xa non estaba. No seu lugar había un azul… da muralla de Lugo.

Todo o que se crea, sexa un fillo ou unha obra da mente (ía pór ‘artística’, pero sería un adxectivo presuntuoso de máis pola miña banda), remata por ter vida propia, que a meirande parte das veces non ten nada que ver co que pensaches. Pasoume hai un mes co artigo sobre Georges Moustaki. O mesmo martes en que o publiquei escoitei tres interpretacións diferentes:

—Un home que coñezo de vista comentoume que el estaba de acordo comigo en que non hai nada como a música dos 60 ou 70 (que el cantaba con moito gusto cando conducía, pareceume entender).

—No traballo, alguén preguntou se eu estaba namorado, porque escribía sobre o amor. A razón era a mención (na cuarta frase) de ‘Ne me quitte pas’, esa canción que fala de cousas tan románticas como o valor da choiva nos países onde nunca chove

—Outro compañeiro dixo que o artigo tiña que ir na sección de Internacional, porque escribía sobre o crecemento de Brasil (na penúltima frase).

E eu, que só quería escribir sobre que aos oídos españois cada día chegan menos músicas francesas (1)!

1. Son moi recomendables, por certo, os ‘queixiños’ (así chaman a eses microespazos monográficos) de Radio 5 sobre a música dos nosos veciños do norte.