AOS GOBERNOS dámoslles dereito a que poñan orde en certas actividades e costumes privados: o consumo de sal ou graxas, o tabaquismo, o alcoholismo… Unha das últimas teimas, polo menos en España, son os horarios: hai unha campaña para que deixemos de trasnoitar, e mesmo algún candidato (Rajoy) propuxo cambiar o noso actual fuso horario, unha herdanza do franquismo, para adaptarnos aos costumes europeos. Pero logo chegan organizacións amparadas (teoricamente) polo Estado e poñen unha final de Copa do Rei ás nove e media da noite dun domingo. Aínda sen penaltis, a cita rematou na madrugada do luns, que é, supostamente, día laborable. Contrasta isto co ocorrido á semana seguinte, cando o fútbol europeo organizou a súa gran festa anual (a final da Champions) para as nove menos cuarto dun sábado, véspera dun día maioritariamente non laborable. Os españois temos a sona de que somos os que mellor improvisamos (iso dixeron na Conferencia de Paz de 1991), e haberá que adxudicarnos a de que somos os que mellor levamos as olleiras. Vainos a marcha, e gústanos crear escola e que os nosos herdeiros empecen tamén desde pequenos a trasnoitar: abonda con ver a cantidade de nenos presentes nas celebracións da Copa e da Champions. Os fillos dos futbolistas poden deitarse máis tarde? Trasnoitar tamén é algo que exportamos: levámolo mesmo ás nosas excolonias americanas. Chega con oír nas radios estes días a Enrique Iglesias propoñendo (nunha canción pensada para América) bailar “ata as dez”, enténdese que da mañá. Que resistencia a nosa!

VOLVEN OS asubíos contra Piqué, unha desas polémicas intermitentes que rodean ultimamente a todo o que soa a catalán. Quizais tentan que o xogador máis catalanista de ‘La Roja’ sexa chivo expiatorio dos asubíos contra o himno en Cataluña. Olarte propuxo hai tempo a divertida solución de incorporarlle os asubíos ao himno español, xa que non vai quedar peor. Sería, abofé, unha interesante novidade para unha composición que non ten letra. O galego si que a ten, como descubriu hai anos, nos tempos do bipartito da Xunta, un xornal madrileño (si, un deses que encirra as polémicas sobre Cataluña). O diario espantouse no século XXI de que esta peza orixinaria do XIX tache de “iñorantes” e “imbéciles” a quen non entende a Galicia. Se cadra, o mellor para contentar a todos sería facer como ese país (Malaisia?) que cambia de himno case con cada goberno. En España, temos un escrito mesmo por un pensador (Agustín García Calvo, Madrid), aínda que outros gustamos máis daquela canción popular reconvertida en himno de Asturias. Imaxínanse o ‘Y viva España’ de Manolo Escobar cantado nos actos oficiais? Podiamos facelo como cantan os estadounidenses o seu, cando poñen sobre o peito a man coa hamburguesa. Nese país si que subliman os símbolos. Outros pensan que os himnos, igual que as patrias, as relixións, as afeccións… son xeitos de encher o baleiro e ter referencias inmateriais.

HAI NA familia estes días un debate de carácter futbolístico. O Celta é o equipo favorito, cousa imaxinable tendo en conta a nosa procedencia, e iso que por parte materna hai sangue coruñesa (padronesa, para ser máis precisos). O debate é pola actual situación do Deportivo, afundido nos abismos da clasificación da Primeira (iso que agora chaman Liga BBVA). Hai na casa quen leva tempo desexando o seu descenso, disposto a facer festa. Outros, en cambio, preferimos que tal cousa non ocorra, a pesar de que un Deportivo-Lugo tamén resultaría atraente. Pero é que as eternas rivalidades non son nada se non hai rival. Hai quen di que é máis doado cambiar de relixión que de equipo de fútbol, o cal explica o carácter atávico e irracional que ten este tipo de querenzas. Xogar en Primeira (por suposto, as nosas cores sempre son de primeira, sexan cales sexan) e non ter opción de gañar os dous derbis da tempada, non ver sufrir ao rival ata o derradeiro partido de Liga, non poder deleitarse coas súas derrotas ante equipos aos que machacamos… sería como se nos faltase algo. É pura socioloxía ou psicoloxía ou o que sexa: non hai nada que una máis que un rival común, e máis se é o da outra beira do río. Que sería do Madrid sen o Barça, de Batman sen o Joker, de Microsoft sen Google, do Celta sen o Dépor? E de nós sen ese irmán pesado e cabrón co que competimos polos aloumiños da nosa nai? Pois iso. E moito nos fai sofrer este ano o puto eterno rival.

O FÚTBOL tenche moito de pensamento máxico, ese concepto psicolóxico oposto ao pensamento lóxico. Velo, sen ir máis lonxe, nas supersticións dos xogadores, xente presuntamente madura aos vinte e poucos anos que fai os mesmos rituais en cada partido ou que se viste sempre na mesma orde (primeiro, a media esquerda; despois, a dereita, por exemplo). Pero tamén se ve entre os espectadores, eses que sempre confían na milagre de que o pequeno lle gane ao grande, ou que agardan anos e anos confiando en que algunha vez España sexa campión do mundo (incluído eu). Penso tamén en espectadores como esa seareira do Lugo que estaba pola miña zona no último partido que fun ver no Ángel Carro e que se pasou dez minutos berrándolle ao árbitro que anulara o gol do Alcorcón, no que saíu lesionado Yoel, cando os propios xogadores xa se resignaran co tanto. Aquí a maxia consiste en agardar que o árbitro te oia, primeiro, e te atenda, despois, ou esperar o mesmo do futbolista, ese tipo que non dá xogado como ti soñaches a noite anterior. E, por suposto, o do pensamento máxico hai que estendelo cara os que ven mans negras por todas partes: o árbitro tenos manía, dirá o adestrador do equipo que perdeu despois de non disparar unha soa vez á porta. Hai dúas tempadas, por exemplo, na internet correu un rumor que atribuía o descenso do Dépor e o non ascenso do Celta e do Lugo a unha vinganza de Ángel María Villar polo resultado das eleccións na federación galega de fútbol. E falando do Deportivo (a miña solidariedade celtista para o equipo o seus seareiros), estes días confirmouse que a cousa lle vai mal sempre que está o Valencia polo medio na derradeira xornada, sexa directa ou (como o sábado) indirectamente. Vai ser cousa de meigas.

(Completando un apuntamento da páxina do domingo)

Os comunicados oficiais polo ascenso do Lugo son un reflexo da clase política que temos e das súas teimas, neuras e ‘peleítas’ habituais. Adiantouse o alcalde, ás 22.38 do 24 de xuño; seguiu a Vicepresidencia da Deputación, ás 22.44, e rematou o grupo popular, ás 22.57. Tardou máis a delegación da Xunta, que chegou ao día seguinte.

Ademais das tópicas felicitacións, o alcalde López Orozco contaba que chamara a Xosé Bouso, presidente do CD Lugo, para expresarlle “a súa ledicia e a de toda a cidade”. Había na nota un certo encarnamento da cidade (“eu son a cidade”), que ata certo punto é lóxico en calquera máxima autoridade local.

O comunicado de Antonio Veiga, vicepresidente da Deputación, era curioso, porque recordaba as consecuencias económicas do ascenso e, ademais, recordaba a “gran tempada” do fútbol galego, polos ascensos de Celta, Deportivo e Ourense. Moi galaico, moi autonómico, moi nacionalista… case parecía como se lle costara.

E o correo do PP traía dentro un vídeo-comunicado de Xaime Castiñeira, que se foi con Ángel Trabada e o deportista Arcadio Silvosa (aínda que creo que o excompañeiro era máis de baloncesto) a ver o partido en Cádiz. Só lles faltaba dicir “nós estivemos alí e os outros, non”. Aínda que é posible que os outros puideran replicar: “Nós estabamos co resto de Lugo no Arde Lucus”. Con tal de non calar, xa saben que aquí créanse argumentos para unha cousa e a súa contraria.

HAI UNHA semana, pregunteime en Facebook sobre que escribir ese martes. Cando o meu artigo sobre citas xa debía de estar filmado, respondeu un primo meu propoñendo que escribira sobre o uso do fútbol para idiotizar ás masas. Despois seguimos cun debate no que saíu un clásico, «a relixión é o opio do pobo», pero non outro, o vello «panem et circenses». Nos tempos que vivimos o pan anda moi xusto, e mesmo moita xente ve que llo están a quitar. En cambio, de circo andamos sobrados: Rafa, Pau… o fútbol diario … Dous días despois, o meu primo queixouse dun suposto intento de atraco arbitral ao Celta (contra o Xerez). E hai un ano especulouse con que o descenso do Dépor e os non ascensos do Celta e o Lugo tiñan motivos políticos, pola derrota do candidato ‘de Madrid’ nas eleccións na federación galega. Xa o dicía o filósofo: é máis doado cambiar de parella que de equipo, e iso que algúns mesmo temos ido algunha vez co Deportivo malia levar décadas sendo do Celta, que a ver se nos dá unha alegría este sábado. Se non existise o deporte, os gobernos terían problemas: imaxinen un país onde a xente pensara seriamente na política, participara realmente na xestión pública e non se perdera discutindo sobre se aquilo foi penalti ou non. E un detalle final: a Eurocopa de Portugal gañouna Grecia, a quen sucedeu catro anos despois España; ou sexa, tres países moi unidos en temas económicos… quero dicir, futbolísticos.

HAI afeccionados ao CD Lugo que se queixan dos seareiros de nova fornada, os que baixan ao campo agora e non antes, nos anos de supervivencia e partidos grises, como a néboa que cubriu o Anxo Carro na segunda parte contra o Toledo. En días como eses, hai que ter moita afección para baixar ás ribeiras do Miño e permanecer sentado durante 105 minutos de friaxe, e peor aínda cando ese húmido puré de patacas que vén do ceo (ou sobe do río) non che deixa nin ver o balón: “Vide para aquí, que alí non se ve”, berrábamos dende o fondo norte, que, ademais, era o sitio onde tiñan que atacar os da casa. A brétema é como unha vella amiga, que te abafa cando está preto de ti, co seu abrazo mollado, pero á que botas en falta cando leva tempo sen vir. Que sería de Lugo sen ese par de días (como mínimo) ao ano no que non vemos a dez metros? E posible que a néboa inflúa no carácter dos que habitan en cidades onde abunda. Non sei se haberá tratados sociolóxicos sobre iso (os de cidades neboentas son máis pegañentos? Máis pacientes?), pero o que si que hai é moita arte. Ás veces imaxino que pasaría se ocorre como naquel conto de Boris Vian (‘O amor é cego’) no que unha densa brétema cobre unha cidade durante semanas e a xente aproveita para entregarse ás paixóns máis desaforadas. Peor sería que nos pasara o que filmou John Carpenter, onde ‘A néboa’ (título da película) agocha cousas horrendas. Aí si que o pasariamos mal.

VIN hai unhas semanas na tele un debate deportivo, no que participaba José Luis Garci, sobre se este Barcelona é o mellor equipo de fútbol da historia. Aínda non sendo madridista, paréceme esaxerar un pouco; ademais, eu preferiría que se dixera iso, algún día, do meu Celta (un deses equipos que ten sufridores, máis que afeccionados) ou deste Lugo que fai soñar e que oxalá non sexa un remar e remar para morrer na beira… Dándolle as voltas ao cualificativo ‘histórico’, penso tamén que a vida é curta: moitos naceron e morreron sen ver a España gañar un Mundial do deporte favorito dos españois despois da envexa: o fútbol. Así que a xente normal dálle una transcendencia quizais esaxerada a un acontecemento como ese ou como o Barça dos seis títulos ou como a novena Copa de Europa (perdón: Champions) do Real Madrid, que, no fondo, non deixan de ser notas a pé de páxina no libro da historia en maiúsculas. Á marxe do fútbol, no fondo de todo isto está esa cuestión, nunca resolta, da nosa inmortalidade: gustamos de pensar que vivimos nalgún momento interesante da Historia, igual que todos queremos pasar polo mundo deixando algún recordo, sexa un fillo, unha obra artística, unha xestión… algo que nos faga pensar que isto non foi un triste, miserento e desacougante vivir sen máis.

Aínda ando abraiado polas audiencias dos penaltis do España-Italia: 15 millóns de espectadores significa que estaban vendo a tele un de cada tres españois, incluídos bebés, xente que estaba atendendo urxencias e, por suposto, xente que non ten tele, que se os descontamos a porcentaxe pode ser maior… Impresionante.

Así que este xoves, á vista do que podía pasar coa semifinal Rusia-España, todo o mundo modificou moitas cousas. Os actos que estaban para as oito aceleráronse todo o posible, aínda que deu igual perder a primeira parte, porque o baño dos de Luis Aragonés chegou na segunda. Si, ademais do atraso na emisión dos Tonechos, houbo outros cambios de programación, na tele e fóra da tele. Pero os que mellor o fixeron foron os do Museo Provincial de Lugo, que foron programar un novo número da revista oral Pazo das Musas coincidindo co partido. Así que enviaron o seguinte comunicado por correo electrónico.

Un dez en orixinalidade para o gabinete de comunicación. E aínda foi xente, como ven na foto.