HAI SANTOS máis populares que outros. Este luns celebramos un deles, San Antonio. Este é deses  que adquire nome diferente segundo o sitio. Na meirande parte da cristiandade asóciano á cidade italiana na que morreu, Padua. En Portugal recórdano polo sitio no que naceu: Santo António de Lisboa. E en Madrid asóciano á Florida, o barrio da cidade no que está a ermida á que van as rapazas casadeiras a buscar mozo. É curioso que Madrid, unha cidade supostamente tan adiantada (todo o mundo pensa que canto máis grande é un sitio, é socialmente máis avanzado e progresista), conserve tradicións tan antigas como esas. Claro que a festa grande de Madrid (15 de maio, San Cidre) está adicada ao patrón dos labregos, profesión da que xa case non quedan practicantes nesa vila de 3,1 millóns de habitantes. O que pasa é que dá igual: a partir de certo tamaño, téndese a esquecer a quen vai dedicada a festa, mesmo se tende a postergar a súa orixe relixiosa, daqueles tempos en que o mundo era maioritariamente incomprensible e a xente de a pé pensaba que as cousas ocorrían por causas divinas ou máxicas (creo que agora estamos volvendo a iso, vía internet). Penso se haberá moitos vigueses que saiban que vitoria dá nome ao Cristo da Vitoria, ou cantos santiagueses confundirán Ascensión (as súas festas de primavera) con Asunción, ou quen era ese San Froilán (venerado, como San Antonio, tanto onde naceu como onde morreu) que enche Lugo de troula en outubro. Son todos santos católicos, pero non creo que a Igrexa considere un éxito que todo o mundo honre aos seus santos sen telos presentes.

UN RECONTO de esquelas dun xornal fíxome descubrir hai pouco que na miña aldea natal morreran en tres días dúas persoas de máis de cen anos (101 e 103). Dous centenarios (dos 1.400 de Galicia) non é mala porcentaxe para unha parroquia de 857 habitantes. Sober supéranos, aclaro. Da miña aldea tamén era Palmira, que morreu en 2011, catro meses antes de chegar aos 109. Un ve eses datos, primeiro fai unha broma (ameazar a alguén con vivirlle sempre) e despois pensa se a súa aldea ten algo especial, que fai que a xente viva máis. É unha das grandes cuestións da ciencia actual, e máis cando os avances científicos e, en especial, médicos fan que sexa doado acadar idades provectas. O ‘xornalismo de centenarios’ é todo un clásico das redaccións. Aos xornalistas gústanos preguntarlles aos que pasan esa barreira cales son as súas rutinas, que tal o levan de saúde… se beben ou se dan a algún vicio en especial. Esta última pregunta é a que explica que moitas veces destaquemos aquilo de que alguén chegou aos cen e aínda segue bebendo unha fechiña de augardente tódolos días despois de botar a partida. Eu entrevistara a un centenario de Baleira. Pregunteille que había que facer para vivir tanto e contestoume, tallante: “Non morrer”. Palmira, a miña veciña que quedara ás portas dos 109, dicía que o truco era traballar moito (algo no que coinciden todos), comer san e non perder unha festa. Vai ser iso.

ADENDA

Citei a Sober na edición impresa porque é un dos concellos que máis publicita os seus centenarios. Pero está moi lonxe de ser o que máis centenarios ten, xa non só en Galicia, senón mesmo en Lugo. Os concellos coa meirande porcentaxe de persoas con cen o máis anos son, por esta orde, o lugués O Courel e o ourensán Lobeira (o 0,37 por cento da poboación), seguidos de Boborás e Gomesende (0,36), A Pobra do Brollón (0,33), Entrimo, Sarreaus, Beariz, O Incio e Pantón, todos eles con porcentaxes por riba do 0,3. A de Sober é do 0,21.

AOS GOBERNOS dámoslles dereito a que poñan orde en certas actividades e costumes privados: o consumo de sal ou graxas, o tabaquismo, o alcoholismo… Unha das últimas teimas, polo menos en España, son os horarios: hai unha campaña para que deixemos de trasnoitar, e mesmo algún candidato (Rajoy) propuxo cambiar o noso actual fuso horario, unha herdanza do franquismo, para adaptarnos aos costumes europeos. Pero logo chegan organizacións amparadas (teoricamente) polo Estado e poñen unha final de Copa do Rei ás nove e media da noite dun domingo. Aínda sen penaltis, a cita rematou na madrugada do luns, que é, supostamente, día laborable. Contrasta isto co ocorrido á semana seguinte, cando o fútbol europeo organizou a súa gran festa anual (a final da Champions) para as nove menos cuarto dun sábado, véspera dun día maioritariamente non laborable. Os españois temos a sona de que somos os que mellor improvisamos (iso dixeron na Conferencia de Paz de 1991), e haberá que adxudicarnos a de que somos os que mellor levamos as olleiras. Vainos a marcha, e gústanos crear escola e que os nosos herdeiros empecen tamén desde pequenos a trasnoitar: abonda con ver a cantidade de nenos presentes nas celebracións da Copa e da Champions. Os fillos dos futbolistas poden deitarse máis tarde? Trasnoitar tamén é algo que exportamos: levámolo mesmo ás nosas excolonias americanas. Chega con oír nas radios estes días a Enrique Iglesias propoñendo (nunha canción pensada para América) bailar “ata as dez”, enténdese que da mañá. Que resistencia a nosa!

CANDO BAIXAMOS a Cuevas de San Marcos, hai agora un ano, pasamos pola nova Seseña, esa cidade pegada á autovía e feita con escuadro e cartabón, como as vilas do franquista Plan Badaxoz. Daquela non recordo ter visto ningún cemiterio de pneumáticos. Vino claramente estes días, nas noticias, mentres ardía. Foi queimarse e prenderse ese fogo cruzado tan español que consiste en culpar aos demais porque todo o mundo sabía que o vertedoiro era ilegal pero (case) ninguén fixo nada por eliminalo. Tampouco falta a queixa de sempre sobre a lentitude da administración, en especial a de Xustiza. Algún presidente do Poder Xudicial criticou hai anos que o noso sistema xurídico fose excesivamente garantista. Esa teima por velar para que ningún inocente vaia á cadea fai que os procesos xudiciais sexan tan lentos, aínda que é verdade que en España ás veces pasámonos de coidadosos e mesmo pachorrentos. No teatro gustamos de ver ‘12 homes sen piedade’, a historia dun xurado que comeza cunha condena a morte e que remata por declarar inocente ao reo, despois dunha intensa deliberación. Gustamos diso, e cremos que un xurado pode darlle a volta a un veredicto, pero tamén queremos xustizas inmediatas: se o vertedoiro é ilegal, hai que eliminalo no minuto seguinte, e non miramos se hai cartos ou medios para facelo. Queremos que pague o promotor, pero se este desaparece, non queremos que o faga o Concello. Todo á vez. O importante é sentenciar e non mirar máis aló: xa pensarán outros. Que marabilloso país este, no que en cada habitante hai un adestrador de fútbol, un médico e un xuíz!

(Na imaxe, unha roda tirada nun camiño de Penarrubia, en Lugo)

ESTA FIN de semana vivín un momento de cabreo, ese que se produce cando as cousas non saen aínda que ti estás farto de facelas. Envolvín un regalo e quixen darlle unha nota de cor pegándolle unha paxariña de papel. Púxenme a facela… e non saía. Había tanto tempo, que xa perdera a práctica: eu, que en tempos amolaba á miña nai poñéndolle nos mobles familias numerosas de paxariñas de diferente tamaño, cor e constitución (papel). Despois de varios intentos frustrados e frustrantes, fixen o que se fai agora: mirar en internet. Apareceron milleiros de debuxos e vídeos… pero non era o mesmo. Aquelas non eran as miñas paxariñas de papel de toda a vida, as que facía Unamuno, as que argallaba Isabel, aquela compañeira de facultade (aos seus apuntamentos débolle a metade da miña licenciatura) que me introduciu no que aquí chamamos papiroflexia e os xaponeses (e os fatos de internet), origami. Cambiáranme as instrucións. Os meus dedos non recordaban como era, pero si que non recoñecían tantos pregues, nin esas arestas e sobrábanlle dobreces… Hai vídeos nos que a operación leva catro minutos, cando a min nunca me levou nin a metade. Decidín deixar que as cousas fluíran soas, como fas cando te atascas cunha palabra. E este luns, despois de ver unha imaxe incomprensible en Google, os meus dedos deron construído unha. Cando tirei das súas patiñas, recoñecina: era a vella paxariña de papel de sempre. Mentres escribía este artigo fixen unha, polo capricho de recordar un vello pracer. Sigo, iso si, sen acabar de entender a que vén actualizar as instrucións de algo tan sinxelo e popular (unha vez regalei uns pendentes con forma de paxariña, feitos en papel de Sugus). É como esas actualizacións de contos clásicos que tanto se levan no cine e que converten a Carrapuchiña, por exemplo, nun émulo da Trinity de Matrix. Ou esas postas ao día de algúns xogos que os fan irrecoñecibles (o Risk). Será que algúns non entenden a beleza do simple, a dun cacho de papel reconvertido en figura, por exemplo.

TODO O mundo fai unha compra grande, que normalmente ten carácter semanal (ou cando se pode). Os expertos aconsellan facela fóra da hora de comer e cunha lista pechada, para non sucumbir á tentación de comprar o primeiro que ves e arrepentirte ao baleirar as bolsas na casa. Pero se un non ten présa e pode deterse un chisco diante dos estantes, pode pasar un rato ben divertido: é sorprendente a cantidade de cousas estrañas que se venden, en especial nos hipermercados; cousas que nin imaxinabas que podían existir e que cobren calquera situación, por atípica que sexa. Que es moreno e tes pencas verdes na cara? Pois seguro que algún laboratorio de cosmética xa ideou unha crema para suavizar a cor. Xa non abonda cun simple limpacristais, como en ‘Mi gran boda griega’. Gardatomates e gardalimóns, ámbolos dous individuais e para a neveira, deixáronme sorprendido, sobre todo porque a primeira vez que os vin foi nun híper de informática; non, non funcionaban con electricidade. As cousas máis impresionantes aparecen, porén, nas zonas de cosmética, droguería… O xel íntimo masculino pode parecerme útil; que os cortaúñas agora sexan diferentes para mans e pés (cando non hai moito usabamos unha simple tesoira) podo entendelo; o da auga para peitearse, diferente segundo o tipo de cabelo, retrotráeme a esas nais que te alisaban o pelo co seu cuspe… pero o que me ten descolocado son as misturas. O xel de chocolate pódese comer? E o de crema de iogur (grego, matizo)? Aínda que, postos con cousas raras, aínda non din sabido que é iso de ‘Dentríficos’ que anuncian nos carteis fixos dun hipermercado de Vigo. Xa non saben que facer para vender.

(A FOTO: Este “dentrífico” amenazador estaba colgado a mediados de marzo nun hipermercado de Vigo. Non sei que pensarán os seus primos os dentífricos.)

ALGUÉN PREGUNTA se coñezo o título exacto dese tema que está a cantar esa rapaciña en ‘Got Talent España’ e eu non só respondo que é ‘O mio babbino caro’ de Puccini, senón que adxunto un vídeo subtitulado de Maria Callas interpretando esta aria de ‘Gianni Schicchi’. Na procura descubro, abraiado, que o de España non é novidoso. E acabo por pensar que é obrigatorio que en calquera dos ‘Got Talent’, sexa no país que sexa, concurse alguén, preferentemente muller e menor de quince anos, cantando esta aria. E tamén parece obrigatorio que os membros do xurado acollan a actuación con acenos de pasmo, coa boa aberta, facendo reverencias ou tirándose no chan. O público, por suposto, non para de aplaudir dende o principio: que dozura, que tenrura, que beleza, que… Pasou en Holanda, en Estados Unidos, en México, en España hai unas semanas e en Romanía hai uns días. E a min esta fascinación que xeran algunhas cancións paréceme un pouco enganosa. É como se consideraramos que tal canción é un canon de algo: se a cantas ben, pasas o concurso: ademais, é linda (“cuqui”) e cortiña: non importa que haxa pezas máis doces ou difíciles (de agora e de antes). Recórdame o que facían algunhas orquestras para rematar as verbenas. Para demostrar un suposto poderío (?) vogal e instrumental, cantaban o tema central de ‘Underworld’ ou perpetraban, igualmente a berros, ‘La fiesta pagana’, de Mägo de Oz. Que arte!

ADENDA

Pódense escribir moitas cousas sobre isto, sobre a xente que canta na casa e a quen os seus acaban por convencer de que valen para iso, cando logo na vida real non é así. Tamén habería que preguntarse se tanta precocidade é normal. Menos mal que a Jorge Javier Vázquez, o máis crítico dos xurados de ‘Got Talent España’ non se lle ocorreu preguntar aos concursantes se saben de quen é o que cantan. Igual de ‘O mio babbino caro’ (aínda que non creo que fose o caso) lle dicían que a autora é Amira Willighagen, rapaza holandesa que, por certo, ten entrada na Wikipedia en español.

Por certo: tanto en Holanda como agora en España, a rapaza que interpretou ‘O mio babbino caro’ pasou despois a ‘Nessun dorma’, outra desas arias que tanto vale para gañar unha Champions como para anunciar calcetíns.

DE PEQUENO, na casa celebrabamos o meu santo o 1 de marzo. Pero un día descubrín que o Santo Anxo da Garda xa non aparecía nos calendarios e no seu lugar viña un monxe moi ligado a Lugo, San Rosendo. O santo cambiárono para o 2 de outubro, día dos Anxos Custodios. Non foi o único santo ‘traspapelado’ nesta actualización filla do Concilio Vaticano II: os da miña aldea, San Martiño e a Virxe da Rocha, mantivéronse, pero o da capital do concello, San Telmo, case desapareceu e mesmo cambiou de nome no proceso (está canonizado como San Pedro González Telmo). Resulta que Deus é sempre igual pero os seus santos cambian. En internet falan de descanonizacións, un concepto imposible: non perdes a santidade, só desapareces dos calendarios oficiais. Pasa tamén con San Cristovo ou Santa Bárbara, considerados polo Vaticano dous santos ‘locais’. O Santo Anxo da Garda ségueno a celebrar o primeiro día de marzo en moitos lugares. Nunha igrexa de Vigo teñen un cartel onde detallan o proceso: primeiro es servo de Deus; despois, venerable, beato e rematas como santo. Como teñas un nome raro, corres o risco de non atoparte nun almanaque normal. Nese caso, deberías celebralo o 1 de novembro, oficialmente día de todos os santos. Pero quizais pola crecente secularizacion da sociedade, porque é festivo ou como desquite polos santos que non atopamos, agora o normal é celebrar ese día outra cousa, que a Igrexa honra o día 2: os defuntos. É dicir, honramos a morte cando deberiamos celebrar o nome que recibimos ao nacer.

NO DESESPERANTE tempo que paso ultimamente nas salas de espera do hospital, téñome afeccionado a unha revista na que escriben dous colaboradores desta casa, Lorenzo e, sobre todo, Tallón. A publicación contén textos amplos, de aparencia sisuda, aínda que no fondo son bastante friquis: recordo ter lido un impagable informe sobre por que a República Galáctica (si, a da Princesa Leia) estaba chamada a fracasar: era denso e, a un tempo, divertido. É unha publicación lixeira, ideal para sitios como estes, nos que non te concentras tanto na lectura como na túa vez e no que sempre hai un balbordo de fondo. Outros prefiren a socorrida prensa do corazón ou as clásicas revistas de pasatempos; ás veces penso que as salas de espera, sexan sanitarias ou estéticas (salóns de peiteado), son a verdadeira razón de ser destas publicacións. Máis complicado é o xornal de papel, e iso que podería pensarse que é o produto ideal, dado o seu carácter tan perecedoiro. Non é doado: ocupa moito sitio ao abrilo, tes que estender os brazos e non queda ben cabrearse co que les… ou co veciño que intenta poñerse ao día por riba do teu ombreiro. A competencia agora para todo este mundo de papel son os móbiles, e en especial os xogos, aínda que neste último caso preséntanse dous problemas: o gasto de batería e a musiquiña repetitiva do xogo, que pode incomodar aos veciños. Hai quen se atreve con libros, como aquel home ao que vin no hospital de día cun ben gordo (o Quijote? Un tocho ruso?)… pero quedou durmido. E é que non todo vale para estes sitios.

CADA VEZ que abro unha lata ou un prato precociñado, acórdome de Alfonso Castro Beiras, o cardiólogo que morreu hai uns días. Cando o entrevistei, haberá máis de dez anos, pregunteille se, ademais do tabaco (un gran problema daquela e hoxe), había algo que o preocupara moito como cardiólogo. E contestoume que o sal. Dicía que os produtos preparados que se vendían en España tiñan un alto contido en sal e que ninguén se preocupaba diso, cando é un elemento que inflúe na hipertensión. Ao pouco tempo, do ministerio encargáronlle a el e a outros cardiólogos de España un estudo sobre o tema. De aí vén que eu mire non só o contido en calorías, graxas ou hidratos, senón tamén en sal. Aínda que a lei obriga a incluír información nutricional en todo produto alimenticio que se vende en España, non sempre é doado miralo, e moito menos comparalo. Hai quen o agocha moi ben (letra tamaño gnomo) e quen te engana publicitando a composición por unidade (“só 46 calorías!”) e non por cen gramos (479 quilocalorías). Un pensa que a cousa foi mellorando en canto á información sobre nutrientes e ingredientes que conteñen os produtos preparados, pero… Hai anos, Guillermo, o informático, mostroume un doce de chocolate (destes que temos comido mil veces de nenos e que ás veces veñen con cromos) que non tiña cacao. E hai uns días atopei un té (iso dicía a etiqueta) que non levaba té. Sabemos todo o que estamos comendo?