PRESENTOUSE na Deputación o último ‘O Gaiteiro de Lugo’ e na redacción tivemos un debate sobre calendarios e almanaques. Son dúas palabras que non son exactamente sinónimas, sobre todo para os que nacemos antes da Transición e vimos de ambientes rurais. Na miña infancia, recordo que era case obrigatorio ter na casa o almanaque de Zeltia. Para nós era ‘o do ZZ’, polo nome dun popular insecticida que a empresa facía, creo que no Porriño e para o escaravello da pataca. Viña nun galego acastrapado e moi seu, no que xuño aínda era San Xoán e xullo, Santiago, e cunhas maxistrais predicións meteorolóxicas, que podían servir para anunciar o mesmo un temporal de sol que unha seca de neve ou todo o contrario. Co tempo, xustamente cando me vin vivir á provincia máis rural de Galicia, descubrín publicacións semellantes, como esa resucitada pola Deputación, o entrañable ‘O Mintireiro verdadeiro’ ou o máis profesional ‘Zaragozano’. En tempos, tiñan unha utilidade informativa: na casa usábano para saber as datas de celebración das feiras ou o santo do día. E viñan outros datos ‘imprescindibles’, como as equivalencias das medidas agrarias. Eran, claramente, moi agrarios, palabra que mesmo era subtítulo do de ‘Zeltia’. Hoxe, xa son unha cousa case folclórica, menos útil: o que viña nestas publicacións, sempre de pequeno tamaño, sáeche agora no móbil, e mesmo ás veces o grao de credibilidade é idéntico no papel que na pantalla.

(Na foto, o finado José María Regadío con ‘O mintireiro verdadeiro’, a súa creación, nunha imaxe de 2003)

A planta de Leite Pascual da que falaba onte faime resucitar a ese Avó Cebolleta que todos levamos dentro (si, o das batalliñas) e que, a medida que vas gañando anos, vai saíndo máis veces. Digo isto porque creo recordar que eu estivera na inauguración oficial daquela planta, aló pola primeira metade dos noventa (1993? 1994?). Recordo, por exemplo, que fora o falecido Anselmo Sampedro, daquela secretario comarcal de CC.OO., quen contara á prensa que Leite Pascual ía abrir unha planta en Lugo. Fora el tamén, por certo, quen moito batallara para que se instalara nesta provincia a planta de Prefabricados Pacadar, e finalmente conseguiu que fora para Outeiro de Rei. Nas inauguracións, por suposto, estivera Manuel Fraga, que en Galicia parece que unha empresa privada non anda se antes non a bendice un cura e a inaugura un político. E recordo especialmente a inauguración porque foi a primeira vez que me decatei de que Don Manuel ía á súa bóla nos discursos. Os xornalistas recibíramos unha copia antes do acto, pero cando intentamos seguir o que dicía o presidente, descubrimos que faltaban cousas e que outras saltábaas alegremente.

Moitos anos despois, xa neste século XXI, nunhas xornadas de comunicación de Vilalba (das que organizaba Pérez Varela a finais de novembro, coincidindo co aniversario de Don Manuel), decateime tamén de que o ex presidente da Xunta xa se comía menos frases dos discursos preparados que traía. Ás veces, facía algunha digresión persoal (nomeadamente, lembranzas de infancia), pero despois era quen de volver sen dificultades a retomar o fío. Hai políticos máis novos que son incapaces de facelo.

Creo que é bo momento para facer reconto das noivas que lle saíron a Leite Pascual nos últimos tempos para a súa planta de Outeiro de Rei. Primeiro falouse de Leite Río, e mesmo Vidal Maté, un xornalista de El País altamente especializado en información agraria e que dirixe (ou dirixiu) algunha revista para o ministerio do ramo, deu por feito hai xa varias semanas que ía ser Xesús Lence o comprador. Despois, falouse seriamente de Nueva Rumasa, aínda que algún sindicato non as tiña todas consigo. Por que? Porque o grupo creado por Ruiz Mateos non fabrica leite. Fai flans, sobremesas e outros derivados lácteos, pero non leite. Máis tarde, foi tomando corpo a proposta dun grupo de cooperativas galegas, liderado por Feiraco, que disque é a que ten máis opcións agora mesmo.

Pero polo medio saíu algún outro nome poderoso, do que se falou menos; en concreto, Mercadona, que parece que quere unha planta propia para producir o seu leite da marca Hacendado. Actualmente, fabrícanllo en Cantabria, segundo o rexistro sanitario.

En todo caso, que haxa noivas é unha das razóns que xustifica a actitude de Leite Pascual cara os traballadores. Canto menos persoal quede en Outeiro de Rei, máis cartos vai sacar a empresa castelá pola venta, porque neste caso, aínda que algún poida pensar o contrario, ter xente non é positivo para o comprador.

Curiosamente, nunha das últimas grandes compras que houbo no sector, a de Leyma da Coruña por parte de Lence, si que quedara o persoal.