A obsesión por non pasar inadvertidos no noso tránsito (curto, non o esquezamos) pola terra é a que nos leva a acumular cousas dos sitios que visitamos, nomeadamente daqueles aos que imos por pracer / turismo: facémolo, penso eu, para que tempo despois teñamos algo que poida demostrar que estivemos no lugar X algunha vez. E a industria aprovéitase: velo nesas tendas que saturan as zonas turísticas e que abren diante do visitante un amplo mostrario de imáns, dedais, tazas, chaveiros, camisetas, pins, caretas, bonequiños e caralladas varias. E un día vas e mercas un gatiño de obsidiana, porque te abraia esa cor entre negra e verdosa que colle ese mineral. E outro día compras unha camiseta de Petra cun estampado animal para substituír a que ía na maleta extraviada. E a partir desas compras case sen querer, empezas (tamén sen pensalo) unha colección inesperada á que despois ides contribuíndo ti e os teus amigos ou familiares viaxeiros, en correspondencia co que ti tamén fas con eles. Despois quéixaste de que os gatiños non paran de acumular po no moble que fixeches específico para eles ou láiaste de que as camisetas ‘typical Tanzania’ sexan ‘made in Vietnam’. Ás veces, estas coleccións teñen que pasar a dura proba das mudanzas, e é daquela cando pensas se non é todo un pouco inútil. Pero… como vas tirar esa desmesurada colección de cinceiros aínda que hai vinte anos que non fumas? E que mellor forma hai de demostrarlle aprecio aos teus familiares e amigos que traerlles ese detalliño de Nonseionde… comprado a última hora no aeroporto?

ESTE verán, estando en Praga, entendín a Sthendal. O escritor dá nome a unha síndrome que consiste na admiración, ou pasmo mesmo físico, que che causa a beleza dun sitio (no seu caso, se non me equivoco, Florencia). En Praga ergues a vista e non paras de ver edificios a cal máis belo: de feito, mesmo os corredores do noso hotel estaban decorados con fotos de detalles de fachadas da cidade, daqueles tempos en que as casas non se identificaban por un número senón por un gravado. Pero, ao mesmo tempo que esa síndrome de Stendhal (ou que o semellaba), xurdiume unha dúbida, a mesma que me asalta no Obradoiro: porque miras ao redor e só ves tendas, bares e locais pensados para turistas. E pregúntaste: onde está a xente normal? Onde e como viven? E logo deixas o centro de Praga, camiño do aeroporto, e vas vendo rañaceos, barrios anódinos, xente de roupas gastadas, persoas que veñen do súper … Tamén na miña adorada Lisboa ocorre algo semellante, e en Lugo din que está empezando a pasar. Pero tan Praga é a turística ponte Carlos como o periférico Distrito 21; tan Lugo é a lustrosa Raíña como unha semiurbana rúa de Casás. Así que realmente mentes cando dis que coñeces Praga, Budapest ou Porto; en realidade, coñeces unha ínfima parte desa cidade. Pensas que fas turismo pero, no fondo, é como se estiveras lendo só o prólogo ou o primeiro capítulo de, por volver ao principio, ‘La cartuja de Parma’.

(Na imaxe, detalle da fachada da ‘Casa dos dous soles’ de Praga, na rúa dedicada a (Jan) Neruda)

VIAXAR, o acto concreto de trasladarse, é ver, que case nunca é o mesmo que mirar. As máis das veces, tampouco ves o mesmo: depende do medio de transporte que utilices. Dende o chan, usando ese medio de locomoción que nace contigo (os pés), ves cousas que non aprecias dende o bus ou dende o barco que está atracando para que visites unha cidade descoñecida. Eu medrei viaxando en tren, de aí que sexa o meu medio favorito, aínda que agora xa non o use. É difícil esquecer o día en que descobres, admirado, que as cousas van pasando cara atrás a través dos portelos. É así como nace en ti esa paixón por coñecer que, cos anos (e se hai cartos), te leva a ser turista: como será esa casa que ves dende a ventá, que será esa construción antiga que hai naquela aldea, como se chega a ese sitio que está no curuto daquela pena. Se estás sendo levado, e mesmo tamén cando conduces e non podes parar, faste un pósit mental para apuntar que tes que volver para ver aquilo de preto e con tempo. O problema é cando intentas facelo e non das atopado o sitio: porque a casa xa non é tan espectacular, o suposto castelo é un monumento ao feísmo ou o sitio illado ten unha autovía ata a porta. Así que ás veces é mellor quedar coa estampa vista e non a vivida… ou fotografala, que é o que se leva. Penso que ese coche que vai só que está probando Google vai ser para iso: para poder viaxar e obter a estampa sen estamparse.

Arriba, unha estampa agosteña dende o coche, entre Zaragoza e Fraga: é un arco que lembra que por alí pasa o Meridiano de Greenwich.

ALGÚNS topónimos teñen un eco mítico, evocador de mundos e formas de vivir diferentes. Serengeti, Illas Cook, Uluru… son sitios que parecen case oníricos ou lendarios, aínda que realmente existen, ou iso din as enciclopedias e a tele. Un deses nomes que me fan soñar é o de Kiruna. É a cidade máis setentrional de Suecia. No meu caso, recórdame un caniche e un café irlandés: a bebida era a especialidade dun pub de Moncloa (o ‘Kiruna’, claro) no que eu empezaba as noites de esmorga nos tempos da facultade en Madrid, e o caniche, nunca souben por que, era o debuxo que figuraba nos pousavasos do local. E a semana pasada mesturáronseme o mito da cidade lonxana, o recordo do tempo pasado e a actualidade recente. Nun xornal informaban de que Kiruna e os seus 20.000 habitantes van ser trasladados a outro sitio. Os ricos xacementos de ferro que hai debaixo desta cidade situada por riba do Círculo Polar Ártico obrigan a ampliar a mina e trasladar aos veciños. A mudanza vaina acometer a empresa mineira, que é a principal fonte de emprego da zona. É dicir: Kiruna vai ser, máis ou menos, como esas vilas literarias (Torrente, Saramago…) que se moven do seu sitio. E como por agora non teño plans a curto prazo de ir por alí, case vexo ratificada a miña idea de que non é unha cidade real, senón un lugar onírico. Ás veces é mellor non comprobar se o real se axusta ao soñado, non vaia ser que o empeore.

PACO di que ten ido unha chea de veces a París e que en cada ocasión atopa algo novo e descobre que aínda lle quedan cousas por ver. É unha desas cidades poliédricas, cheas de facetas e que, por moito que as visites, nunca acabas de ‘atrapar’. O pouso que che queda xamais se repite, sexa pola compañía, polo tempo, polo que ves… Tamén é verdade que as cidades evolucionan, igual ca ti, e iso tamén inflúe nas visitas, se son espazadas. Penso nisto ao regresar da miña terceira (cuarta?) estancia nunha unha cidade menos grande e máis pequena que París, Coímbra. Cada unha delas foi distinta, e a da recente ponte da Constitución, tamén. Por exemplo, desta non poderei esquecer a rúa do Cabido, que une as dúas catedrais e que é case vertical. Tamén recordarei as vistas na terraza estilo “George Clooney’s inside!” do museo Machado de Castro. A anterior viaxe estaba ligada a un concerto de Rodrigo Leão na Praza 8 de Maio (si, a da igrexa reconvertido en café); a de hai dúas semanas, ao impresionante ensaio dun coro na Sé Velha: que acústica teñen as pedras antigas! As pedras son realmente o único que segue igual dunha visita a outra, aínda que non sempre é así; por exemplo, da penúltima visita quedárame o alucinante recordo dunha igrexa somerxida, pero agora Santa Clara a Velha xa está libre do Mondego. De ríos falaba Heráclito, quen dicía que o cambio é o único que non cambia; nin nas cidades que (ao mellor, precisamente por iso) amas.

ELISABETH (ou, mellor dito, o seu nacemento) conseguiu que eu fixera realidade un soño que tiña dende que quitei, hai máis de vinte anos, o carné de conducir: cruzar España dunha costa a outra en coche. E os dous mil e pico quilómetros da viaxe Vigo-Barcelona-Lugo para coñecer á miña sobriña servíronme para descubrir dalgunhas cousas. Unha foi lograr entender as queixas dos cataláns polas peaxes: guiado por VíaMichelin, houbo momentos en que paguei un cada dez minutos (a autopista do Garraf). Outra foi constatar que os deste recuncho do noroeste somos unha enorme excepción dentro de España; recoñezo que influíu que era agosto, pero foi impresionante e desolador conducir por paisaxes secas, áridas e ocres, nas que che parece incrible que alguén poida cultivar algo. Por iso non me sorprendeu que o último día, que choveu, a xente da vila de Barcelona onde viven os meus familiares saíra ás portas das súas casas para ver o inusitado espectáculo da auga caendo. E na viaxe de volta a este recuncho verde, atravesando ese sequeiro que é España, acabei por descubrir tamén (repito: ocorreu neste agosto seco) que o ocre xa está petando nas nosas portas e nalgúns casos xa entrou. Así que me parece que non terei que moverme moito para facer realidade outro dos meus soños, que é perderme (dentro dunha orde) nun deserto, porque está claro que ao final vai ser o deserto o que veña cara a min.

Velaquí unha adiviña, que hai tempo que non poño ningunha.

Que institución (chamémola Institución A) tivo que pagarlle preto de 2.000 euros a outra institución (chamémola Institución B) por un exceso de peso nun avión?

A historia é que un representante de A foi (de xeito oficial) nunha viaxe (tamén oficial) coa Institución B, e, chegados ao aeroporto, A tiña exceso de peso e falta de pesos (1), así que B tivo que tirar da súa tarxeta de crédito.

A historia descubriuse accidentalmente estes días; o que pasa é que non está claro se o exceso de peso era por motivos persoais ou institucionais, que é o máis probable: esas estatuíñas, pracas e outras chorradas que regalan as institucións tamén pesan!!!

(1) Xa sei que non circulan nin pesos nin pesetas, pero é por facer o xogo de palabras.