Os novos alcaldes, nomeadamente os das mareas cidadás de Santiago e A Coruña, abriron un lindo debate sobre o laicismo a conta da ofrenda a Xesús Sacramentado das capitais do antigo Reino de Galicia, que se celebra cada infraoitava (palabra que só debe de ser familiar para os de Lugo, e non todos) de Corpus. Como Martiño Noriega e Xulio Ferreiro, respectivamente, teñen procedencias nacionalistas, procuramos no arquivo a ver se tiñamos foto dalgún alcalde bloqueiro que fixera a ofrenda. E si: tocoulle ao predecesor de Elena Candia, Orlando González, no ano 2010. É, con todo, un debate que me gusta: o voto diante desa hostia en permanente exposición é tradición histórica ou é relixión? Un alcalde ten que manter as súas crenzas ou debe mirar polas dos que non pensan como el?

Ese debate seica se abriu tamén cando o primeiro goberno de López Orozco (1999-2003) e os membros nacionalistas daquel produtivo executivo decidiron antepoñer o carácter institucional da súa función. Así, era doado ver á primeira tenente de alcalde, Branca Rodríguez Pazos, e ao responsable de economía, Fernando Blanco, asistindo a todo canto oficio relixioso fose ineludible acudir, que en Lugo hai uns cantos. Os xornalistas chanceabamos, porque había momentos en que neste tipo de actos (San Froilán, o Corpus, a ofrenda, San Roque, Semana Santa…) había máis representantes do PSOE e do BNG que do PP. O domingo pasado ocorreu exactamente o contrario: do PP foron todos e do PSOE, tres ou catro. Nunha desas, nos soportais do concello, recordo a Fernando Blanco aclarándonos os xornalistas, sen que llo pedíramos, que el estaba alí “como representante do Concello e de todos os lucenses”, como testemuñaba, sinalou, a medalla municipal que aínda levaba no pescozo. Nun pleno da Deputación, Cacharro rira algunha vez diante de Blanco coa presunta querenza dos nacionalistas “polos símbolos, as medallas, as bandeiras e esas cousas”.

Dicía que estivemos a buscar fotos de alcaldes bloqueiros renovando este voto secular sen problemas. Pero o mellor foi que na procura apareceu esta foto impagable, dunha das dúas ofrendas (2001 e 2008) que fixo o último alcalde de Santiago que a presentou, Xosé Sánchez Bugallo. O daquela rexedor santiagués é o segundo pola dereita nesta imaxe do 23 de xuño de 2001, entre López Orozco e Branca Rodríguez Pazos. Despois de Fernando Blanco intúense ao finado Marcos Cela, o devandito Cacharro, Xosé Piñeiro e a Xaime Castiñeira. E quen é o que está entre os dous ‘brancos’ do BNG e mira para a súa dereita? Si: Francisco Fernández Liñares. Que tempos.

Sorprendente proxecto este de As vítimas, os nomes, as voces e os lugares, que desenvolven as universidades de Galicia amparadas pola Consellería de Cultura. Consiste, entre outras cousas, en percorrer Galicia buscando xente que fale da represión franquista. A sorpresa vén cando se ve a relación de lugares nos que se fixeron entrevistas: dez ou máis en Ribadeo, de seis a nove no Saviñao e Monforte de Lemos, de dúas a cinco na Fonsagrada, Lugo e A Pontenova, e unha soa en Viveiro, Mondoñedo, As Nogais, O Courel e Ribas de Sil. Quédalles un bonito baleiro en toda a Terra Chá e a comarca de Sarria (a capital do concello, Paradela…). Na provincia da Coruña pasa outro tanto do mesmo: no tramo entre Valdoviño e a fronteira con Lugo, pola costa, só figura unha entrevista en Ortigueira, e mira que hai algún estudo sobre a represión franquista e os campos de concentración (perdón: centros de retención) da bisbarra.

Unha das meirandes estudosas desa época en Lugo, María Xesús Souto, forma parte do equipo investigador de As vítimas etcétera. Hai outro lugués no grupo, Antonio Somoza Cayado, ex concelleiro do BNG en Lugo, que é un dos bolseiros que colabora. O equipo non rematou, disque, así que haberá que agardar por este terrible mapa da represión.

Había ben tempo que Foz non saía nos xornais por algunha movida política no Concello. Concretamente, vinteún anos, dende a moción de censura que presentou o PSOE para desbancar ao popular Manuel Neira. Creo que daquela houbera tamén algunha acusación de transfuguismo. Ou sexa, nada novo baixo o sol.

Ten razón Cancións: na Deputación sempre houbo moito bloqueiro. O que pasa é que agora semella que estean desatados. Cando me falan do tema, sempre recordo a Arximiro Fernández Arias. Era o número dous da lista coa que o BNG se presentou ás eleccións municipais de maio de 1995 en Castroverde. Froito do pacto de goberno entre nacionalistas (catro) e socialistas (dous), Arximiro acabou de tenente de alcalde, ás ordes de Miguel Roberto Rodríguez, o último rexedor que tivo o BNG en Lugo antes de Severino Rodríguez de Monforte. Recordo que era o voceiro municipal do BNG e dáballe bastante estopa aos cinco do PP.

Pero ao ano, deixou o cargo e renunciou á corporación. Despois veu a moción de censura que lle deu o poder a Xosé María Fernández Arias, que hoxe aínda segue alí. Arximiro era (e é, creo) traballador da área económica da Deputación. E o rumor que correu daquela é que dende San Marcos chamárano a capítulo para que deixara o Concello. Nunca, por suposto, puidemos saber que había de certo.

Si, xa sei que parezo o Abuelo Cebolleta. Vou ter que abrir unha categoría histórica. 

E para que vexan o que cambian os tempos, unha foto dunha bandeira republicana na Deputación que levo un mes desexando poñer.

Non se alarmen: eran os do grupo teatral Palimoco no acto cultural organizado co gallo do Día das Letras Galegas.