Este 24 de xullo, A Fonsagrada estrea casa do Concello. Os que tivemos oportunidade de coñecer a vella sabemos que boa falta lle facía, porque a antiga tiña moito encanto e, sobre todo, historia, pero era totalmente ineficaz. Houbo un tempo en que a frecuentei moito, como recordaron estes días algunhas das persoas que falaron con Pilar Cheda para a reportaxe que publicou hai un mes sobre a revolta popular de 1991-92. Hai tanto tempo, vinte anos, que algunhas cousas xa se esqueceron e outras quedaron difusas. Por documentar á miña compañeira, recuperei duns vellos arquivos algúns papeis e mesmo eu levei algunha sorpresa.

Por exemplo, hai quen di que o problema era o plan de comarcalización de Andrés Precedo Ledo, ese que botaron abaixo os baróns do PP galego (en tempos, a única mención dos seus nomes xa impoñía: Romay, Cacharro, Baltar, Cuiña). Porén, eu o que recordo era que a mobilización empezara porque a Xunta quería levar para Becerreá dous servizos que tiña A Fonsagrada: a cabeceira do equipo contra incendios e a oficina de Extensión Agraria. Nesta traballaba o daquela concelleiro do BNG Xoán Xosé Molina, quen despois foi destinado a Lugo e rematou como delegado provincial da Consellería de Cultura, o último que ostentou tal condición, porque a actual Xunta do PP eliminou as delegacións provinciais. O Bloque tiña un segundo edil, que anos despois acabou condenado no sur de España por un asunto de drogas, se non me falla a memoria.

Nos recortes descubro que intentaron bautizar o sucedido como Revolta do Botelo, nome que non tivo éxito. E tamén vexo que se xeraron tres procesos xudiciais. Un, que levou a Bonxe a varios dos implicados, foi polas denuncias da Garda Civil contra os veciños que desaloxou da casa do Concello o 17 de xaneiro de 1992, despois de mes e pico de peche nas oficinas municipais. Houbo outra denuncia pola ‘resposta’ veciñal á Garda Civil do 21 de xaneiro, cando os veciños ‘cargaron’ contra os axentes do instituto armado que protexeron ao alcalde no seu retorno ás súas oficinas case dous meses despois. E houbo un terceiro proceso por outros incidentes o 5 de maio do mesmo ano, ao remate dunha sesión plenaria.

Aquel alcalde que estivo cos veciños nos primeiros días do peche, despois foise e finalmente acudiu á Garda Civil para devolverlle a normalidade á vida municipal non faltará nas paredes da nova casa do Concello. Mario Arias Mon ten, abofé, cadro oficial, como vexo nas fotos que fixo Sebas. É un recoñecemento a un home que empezou no PSOE (eleccións locais de 1987), captouno Cacharro para o PP (eleccións municipais de 1991), sufriu a revolta e mesmo a súa familia chegou a ser obxectivo dun pequeno artefacto explosivo (o 19 de outubro de 1992). Si: poucos viviron mandatos tan axitados.

Debe de haber certos desaxustes na consellería bicéfala na que mandan Beatriz Mato e Susana López Abella, a de Traballo e Benestar. Desaxustes ou despistes, que tamén pode ser. Evidenciouse na visita que a segunda, secretaria xeral de Benestar, efectuou á Fonsagrada este venres, para anunciar que a Xunta vaise facer cargo da inacabada residencia de anciáns promovida pola Fundación Rois de la Peña, situada “na Rúa Carrapitas”. Había un problema na frase: o edificio non está nesa rúa. En Carrapitas si que está o solar no que o anterior departamento de Benestar, en mans do BNG, propuxo facer unha residencia nova.

É dicir, no equipo de López Abella alguén mesturou o proxecto bloqueiro e o da fundación, que teñen características distintas (en número de prazas, por exemplo) e están en lugares diferentes da vila. Así que agora non queda moi claro se a Xunta vai rematar o edificio que está á entrada da Fonsagrada ou se vai construír un novo, aínda que seica van optar polo primeiro.

Que non, que Ricardo Parada non estaba na ópera a fin de semana en que A Fonsagrada, a localidade da que foi alcalde, celebraba a Feira do Butelo. Estaba en Madrid, si, pero por asuntos relacionados coa súa delegación da Deputación, a de Medio Ambiente. Esa teima de facer congresos ou xuntanzas técnicas nas fines de semana! Creo que a confusión vén de que algún dos seus acompañantes si aproveitou para asistir a un espectáculo musical.

Ricardo, como posiblemente saberán, é un gran amante do monte e das camiñatas. Pero ás veces esa paixón dálle algún desgusto, como hai uns días, en que houbo que ir rescatalo ao medio dun monte de Maderne, unha parroquia da Fonsagrada. Non é que se perdera: é que se meteu co todoterreo e chegou un momento en que non podía ir nin para diante nin para atrás. Ao final foron rescatalo os veciños, aínda que cando chegaron xa Parada estaba medio de volta á civilización. Que cousas!

Xa sei onde estaba Ricardo Parada o domingo, cando A Fonsagrada celebraba a Feira do Butelo: na ópera en Madrid. Tendo en conta o que debe de custar conseguir unha entrada, non me estraña que lle dera preferencia.

AS FEIRAS son quizais unha das expresións máis antigas do comercio; non hai quen poida con elas. E a súa importancia no tecido económico galego está sobradamente acreditada. Por iso, é habitual que tamén se constitúan en escaparate de políticos, ben sexa por facer méritos diante do seu xefe inmediato, ben sexa por participar de balde no habitual xantar de autoridades ou ben sexa, como é o caso, porque hai unhas eleccións en portas.

Este fin de semana, A Fonsagrada dedicáballe unha feira a un dos produtos máis típicos da Montaña luguesa, o butelo, e alí se foron todos. Os candidatos do PSOE, Ricardo Varela, e do BNG, Fernando Blanco, adiantáronse o sábado; onte foron os demais, agás Raquel Arias, que celebra o seu mitin o vindeiro fin de semana. No seu lugar estaban, entre outros, Balseiro e o presidente provincial, Xosé Manuel Barreiro, ademais dos alcaldes de Baralla e Baleira. Gañaban os socialistas, non só porque o PSOE teña maioría na Fonsagrada, senón porque alí tamén se pasaron uns cantos delegados provinciais e os rexedores de Negueira de Muñiz, Becerreá e Navia de Suarna. Polo medio pululaban os candidatos de Tega e UPyD, repartindo propaganda, e mesmo había carteis da FPG, un deles nun dos expositores da feira. Todo iso discorría baixo a atenta mirada de Quintana dende os farois, que nesta zona nos mira dende unhas bandeirolas que son menos fráxiles que as que se ven en Lugo cidade.

Cacharro

Pero o mellor ocorreu cando saíamos da Fonsagrada, unha vez que nos decatamos de que era imposible atopar sitio para xantar. Si: aquel que estaba a repartir pola vila o folleto da UPyD, ese no que Rosa Díez escribe unha Carta a los ciudadanos DEL Galicia (será porque lles parece un barco que se afunde?), era nada menos que Francisco Cacharro Gosende. Non se significou na campaña, nin vai nas listas, pero xa se ve que arrima o ombro como o que máis.

Ausencias

Claro que ás veces hai outros deberes superiores, que hai que priorizar diante dunha feira. É o caso do alcalde de Lugo, que non aproveitou a Feira do Entroido de Nadela porque tiña que estar na Coruña, a carón de Touriño e Zapatero. Tamén nos faltou, neste caso na Fonsagrada, o anterior alcalde, Ricardo Parada… E a semana que vén, Festa da Androlla en Navia e domingo de Entroido: daquela si que vai haber políticos!

Hai uns días, armouse unha boa na Fonsagrada… por culpa da Garda Civil. O derradeiro domingo do 2008, queimaron unhas pallozas que había na praza da vila para a Feira do Nadal, e ao pouco a Garda Civil detivo a tres homes, como supostos autores. Pois ben, na nota oficial confundiron as iniciais dun dos detidos coas dunha das persoas que foi declarar como testemuña. E a este, totalmente inocente (coa mesma idade que o detido), estivérono amolando toda a tarde. Por este despiste, houbo que mobilizar aos axentes do corpo, que finalmente chamaron aos medios informativos para aclarar a confusión. Para que logo digan que na Fonsagrada non están ben e puntualmente informados.

Hai poucos políticos en Lugo tan inquietos como Ricardo Parada, responsable da área de Medio Ambiente na Deputación de Lugo. Ben, igual inquieto non é a palabra, senón máis ben frenético. Hai unhas semanas, atopeino na Ronda da Muralla entre o hospital San José (onde traballa a súa dona) e o fogar de Santa María (onde ten el o despacho). Contoume que o día anterior estivera no Pozo do Ollo, que despois pasara por Santa Comba e por non sei cantos sitios, e que despois tiña que ir a non sei onde. Esgotador, xa digo. En contraste, a súa tarxeta de visita da Deputación é máis ben monótona, como todas as do ente provincial, supoño. Hai que renovar a papelería, que vai vella.

Para que vexan o que se move este home, hai uns días foi un dos responsables de que o PSOE estivera en moita minoría (tres contra cinco ou algo así) no pleno da Fonsagrada no que se aprobou a conta xeral. No pleno díxose que Parada non estaba porque ía no Caribe. Agora souben que non é certo. Estaba de viaxe pero non no Caribe, senón en Italia. E, por certo, alí coincidiu nada menos que coa duquesa de Alba. E Ricardo, nin curto nin preguizoso, foise presentar. Xúrovos que é certo. 

Na Fonsagrada están flipando con dúas cousas. Unha, a interventora, que chegou hai uns meses ao concello e neste escaso tempo foi quen de confeccionar os primeiros orzamentos municipais en catro anos (aprobados o 24 de outubro) e de sacar adiante a conta xeral do 2007 (aprobada este xoves). Non só é boa cos números, senón que exerce a secretaría sen problemas. A muller é unha máquina. A segunda cousa coa que andan abraiados é co que se está descubrindo da situación económica do Concello. É para abrir a boca, pasmando, e non pechala en meses. Por exemplo, disque hai fixadas asignacións por asistencia a plenos e comisións. Algún concelleiro (e xa van dezasete meses de mandato) aínda non cobrou unha soa.

(No dos orzamentos e a conta xeral tamén houbo moita habilidade do alcalde, o socialista Argelio Fernández Queipo, que puido sacalos adiante aínda estando en minoría nos dous plenos.)

Vai Mar Barcón, número tres do PSOE galego, e di que o seu partido vai apoiar en toda Galicia os orzamentos que presenten aqueles gobernos locais que gobernen en minoría e onde os socialistas sexan oposición. En Lugo, iso beneficia a Xove e O Valadouro, onde goberna o PP a duras penas. Pero a min iso recordoume o caso da capital provincial, porque Barcón, secretaria de Organización, veu insinuar que agardaba que PP e BNG correspondan do mesmo xeito onde o PSOE é minoría; por exemplo, en Lugo. A miña suposición é reforzada polo feito de que o anuncio de Barcón fíxose xusto cando socialistas, populares e nacionalistas comezaban a negociar os orzamentos de Lugo. Por certo, cada día medra máis a sensación nos ambientes políticos (incitada polos comentarios do PP) de que o BNG se vai abster o 3 de novembro, para permitir que López Orozco saque adiante os seus segundos orzamentos deste mandato.

Falando de orzamentos municipais, creo que no pleno da Fonsagrada do xoves pasado, no que se aprobaron os primeiros orzamentos en catro anos, houbo case algún amago de infarto. Porque o PSOE, que ten a minoría maioritaria, chegou co seu proxecto ao pleno sen pactar. Iso si, o alcalde, Argelio Fernández Queipo, debeu de agarrar por unha orella a dous concelleiros que lle fan pasar apuros, un, Ricardo Parada (anterior rexedor e actual deputado provincial delegado de Medio Ambiente), porque ás veces chega tarde; outro, porque pasa moito tempo en México co seu fillo. Os dous estaban ao comezo do pleno, ben sentadiños nas súas cadeiras.

Ao PSOE chegáballe con que faltara o concelleiro de Terra Galega, Xulio Fernández, porque o empate racharíao o voto de calidade do alcalde, pero este edil apareceu. Menos mal, para Argelio, que ao final os outros tres grupos aceptaron absterse e A Fonsagrada deixou de ser un caso único en cuestións orzamentarias.

Chámase Luis Alonso García, pero todo o mundo coñecíao na Fonsagrada como ‘Luis de Ferrimar’, pola empresa na que traballaba ata non hai moito. No eido político, era o presidente da xunta xestora que dirixía o PSOE local dende a voadura da anterior executiva local e ocupou o número nove na lista con que os socialistas gañaron as eleccións locais de maio. E o pasado día 20 montouna cando anunciou a través de El Progreso que o deixa e, sobre todo, cando explicou as razóns: as supostas intromisións da dirección provincial. Luis aseguraba que a directiva de Lugo quería impoñer unha executiva local sen contar cos afiliados do concello.

A resposta oficial do partido foi que para eles era unha “sorpresa”. Sen embargo, creo que algúns xa o sabían antes. O curioso é que, como ocorre moitas veces na Fonsagrada, despois houbo algo así como unha caza de bruxas, para saber quen nos viñera a nós con esta historia ou quen fora o indutor de Luis. Outro argumento moi socorrido é aquilo de “con isto estades a prexudicar a…” En fin, puro costumismo.

A asemblea para elección de directiva vai ser, seguramente, esta semana, segundo anunciou hai uns días o secretario provincial socialista, Luis Ángel Lago Lage. Se cadra, pode haber algo de liorta, aínda que tamén é posible todo o contrario, que nestas cousas nunca se sabe. O interesante é que a saída á palestra de Luis Alonso xa provocou algún movemento de solidariedade dende outras agrupacións locais, que non se atreven a dar a cara. E desta non vou dar enderezos.

Dende logo, ao PSOE da Fonsagrada parece que o mirou un torto. Pasaron de gobernar con maioría absoluta a desaparecer da corporación local, e cando recuperan o goberno, zóscanse dentro. Polo medio hai un alcalde que pasou ao PP (1990), un concelleiro que non quixo facer candidatura no 95 (aínda que o apertaron dende Lugo) e ao que despois acusaron de promover outra (2007), un secretario local que se enfronta co rexedor, do mesmo partido (2006), e, finalmente, un alcalde que dimite minutos despois da súa elección para que goberne o seu número dous… Dende logo, a política na Fonsagrada é de todo menos tranquila.